Przepis na dobry sen. Jak pomóc dziecku wyciszyć się wieczorem?

Dobre spanie to pierwszy krok do zdrowia – zarówno u dzieci, jak i dorosłych. To w nocy odbywa się rozgrywka o to, czy w dzień będziemy mieć energię, dobry humor, lepszą pamięć, a nawet zdrowszy metabolizm. Co możemy zrobić, żeby maluch spał lepiej?

Jak ważny jest sen u dzieci?

Kiedy my się nie wyśpimy, będziemy bardziej rozdrażnieni, a codzienne obowiązki będą nam szły trochę wolniej. W przypadku dzieci konsekwencje mogą być dużo poważniejsze. Niemowlęta potrafią przespać prawie cały dzień nie dlatego, że są zmęczone, ale dlatego, że to właśnie podczas snu dzieje się magia rozwoju podstawowych funkcji poznawczych. Amerykańska Akademia Pediatryczna wskazała, ile godzin powinny przesypiać dzieci, by właściwie się rozwijać:

• do 1 roku życia: 12-16 godzin na dobę
• od 1 do 2 roku życia: 11-14 godzin na dobę
• od 3 do 5 roku życia: 10-13 godzin na dobę
• od 6 do 12 roku życia: 9-12 godzin na dobę

Dzieci, które nie dosypiają, będą rozwijały się wolniej, trudniej będzie im wychodzić z infekcji, a ich możliwości będą ograniczone. Dodatkowo zmęczone maluchy będą znacznie bardziej drażliwe i podatne na wahania emocjonalne, co może przełożyć się na trudności w nauce i nawiązywaniu relacji z rówieśnikami.

Brak odpowiedniej ilości snu wpływa też na brak koncentracji. O tym, jak nad nią pracować, pisaliśmy tutaj, jednak maluch, który jest zmęczony, nie będzie w stanie w pełni zaangażować się w ćwiczenia i zabawy, co z kolei jest prostą drogą do ogromnej frustracji. Dodatkowo zmęczone dzieci będą odczuwały trudności w rozwiązywaniu problemów, a słabsza koordynacja może prowadzić je do częstszych urazów. 

Brzmi strasznie? To do tego koktajlu dorzućmy jeszcze zasypianie podczas mniej wymagających aktywności w ciągu dnia, bezsenność, lunatykowanie. 

A teraz, zanim przyprawimy Was o koszmary, przejdźmy do bardziej pozytywnej części, w której poszukamy sposobów na zapewnienie dziecku lepszego snu. 

Przepis na dobry sen

Spać umie każdy, ale nie każdy wie, jak poprawić jakość snu. Tym bardziej nie wiedzą tego dzieci, dla których sen często jest straconym czasem, podczas którego nie można się bawić. Oto kilka elementów, które możesz wprowadzić w swoim domu, aby zapewnić dziecku zdrową higienę snu: 

• Stworzenie rutyny – stałe godziny zasypiania i pobudki stwarzają dla organizmu harmonogram, do którego bardzo szybko się dostosowuje. Można wzbogacić swoją rutynę o stałe elementy wykonywane przed snem, które pomogą się wyciszyć i przygotować na spokojną noc. To może być przygaszenie świateł w pokoju, mycie zębów bezpośrednio przed spaniem, wypicie herbaty czy czytanie książek. O tym, jak zachęcić dziecko do czytania, możesz dowiedzieć się więcej tutaj. Ważne aby każdy wieczór przebiegał podobnie, by dziecko nauczyło się, że spokojny sen jest elementem codzienności. 

• Ograniczenie czasu przed ekranem – niby podstawowa zasada, a jednak często trudna do zastosowania. Kiedy my siedzimy przed telewizorem, dziecko często zajmuje miejsce na kanapie obok nas. Nawet jeśli zabierzemy maluchowi tablet, a sami będziemy spędzać wieczór przed ekranem, będziemy uczyć go, że to zdrowy wzorzec. Warto ustalić godzinę, o której wszyscy domownicy odkładają telefony, i wypracować razem z dzieckiem nową wieczorną rutynę. Może to być na przykład wspólna zabawa z muzyką w tle albo powtarzalne aktywności, które uspokajają system nerwowy, na przykład kolorowanie czy nawlekanie.

• Włączenie do wieczornej rutyny relaksujących aktywności – mózg, który pracuje na wysokich obrotach, odtwarza sceny z całego dnia, odpływa w marzenia albo…podpowiada, że w ciemności kryją się potwory. Dla dobrego snu, trzeba go więc odrobinę uspokoić. Relaksujące zabawy, które aktywują sensorycznie i wymagają skupienia się na powtarzalnych czynnościach, doskonale wyciszają i wprowadzają w stan relaksu.

• Zmiana oświetlenia – nasze ciała funkcjonują w rytmie dobowym, który jest regulowany przez światło. Wiemy, że kiedy jest widno, mamy dzień, a w ciemności powinniśmy spać, ale to nie wszystko – światło sztuczne, dzięki któremu możemy wydłużać wieczory, czasami płata organizmowi figle. Warto wieczorami rezygnować z jasnego światła i wybierać raczej lampki nocne. Dodatkowo ważna jest barwa żarówek – cieplejsze światło pomaga się wyciszyć i nie wywołuje w ciele złudzenia, że nadal jest dzień. 

Dobry sen dziecka – jakie zabawy wybierać wieczorem?

Jak pisaliśmy, wieczorami warto postawić na zabawy, które będą działać na dziecko relaksująco, pozwolą mu się wyciszyć i uspokoić. Gra w piłkę, inne zabawy ruchowe, mocno stymulujące gry komputerowe – to wszystko pozornie męczy dziecko, ale zostawia je w stanie pobudzenia, który utrudnia zasypianie i uniemożliwia regenerację.

Jakie więc aktywności wybrać?

• Budowanie z klocków – łączenie elementów, dopasowywanie fragmentów, konstruowanie czy obmyślanie architektury nowych budowli jest na tyle wymagające, że pozwala w zdrowy sposób zmęczyć się kreatywnie. Dodatkowo dopasowywanie elementów wymaga skupienia i zaangażowania, co pozwala oczyścić głowę z myśli, które towarzyszyły przez cały dzień. Można wybrać tradycyjne klocki, klocki magnetyczne QBI, a nawet puzzle. 

Przeczytaj więcej o zaletach zabawy klockami tutaj.

• Praca z masą plastyczną – wszystkie zabawy sensoryczne przenoszą uwagę na to, co robią ręce – na strukturę materiału, grubość i miękkość, podatność na zmianę formy. Jest to bardzo wyciszające, a często nawet terapeutyczne zajęcie. Można sięgnąć po plastelinę albo wybrać zestaw kreatywny TERRA ART, z którym maluch może pracować na własnym kole garncarskim. Regularne obroty koła pomagają dodatkowo się wyciszyć.

• Nawlekanie – przesuwanie palcami po koralikach działa uspokajająco, a sama czynność nawlekania na nitkę wymusza skupienie i pozwala oderwać się od spraw związanych ze szkołą, przyjaciółmi czy innymi ważnymi dla malucha kwestiami. Bawiąc się zestawem do robienia bransoletek, dziecko dodatkowo działa kreatywnie, ponieważ tworzy własną biżuterię. Może zasnąć nie tylko spokojne, ale i usatysfakcjonowane policzalnymi efektami własnej pracy.

• Odrysowywanie – kolejna aktywność, która wymaga koncentracji, ale przez powtarzalność ruchów pozwala się wyciszyć. Zabawa z kolorami to też świetny sposób, żeby w kreatywny sposób wyregulować emocje i wyrzucić z siebie nagromadzone napięcie. Sprawdź zestaw Maped Avatar Studio.