Wyzwania rozwijają – jak mądrze zwiększać poziom trudności w zabawie

Trudności mogą zniechęcać. Kiedy coś nie wychodzi, każdemu przychodzi do głowy myśl, żeby się poddać – a szczególnie dzieciom, dla których utrzymanie skupienia jest prawdziwym wyzwaniem. Jak zbudować motywację do mierzenia się z trudnościami? Mamy na to kilka sposobów.

Spytasz: co w tym złego, że dziecko rezygnuje z aktywności, która jest dla niego trudna, i wybiera łatwiejszą, która sprawia przyjemność? Zasadniczo nie ma nic dziwnego w tym, że maluch marudzi, kiedy pojawiają się schody i rozkojarza się, kiedy musi na raz przyswoić zbyt dużo informacji. Problemem jest jednak to, że za szybkie poddanie się uniemożliwia poznania nowych zajęć, które mogłyby przynieść maluchowi jeszcze więcej frajdy. Gra planszowa? Dziecko odpadnie na etapie tłumaczenia zasad. Własnoręcznie robiona biżuteria? Początkowe trudności z nawlekaniem mogą okazać się nie do przeskoczenia. Memory? Kilka złych wskazań sprawi, że maluch nie podejmie kolejnej próby. Przykłady można mnożyć.

O sposobach na utrzymanie skupienia pisaliśmy już wcześniej. Sama koncentracja nie wystarczy jednak, żeby nie porzucić zajęcia albo nowej zabawy, kiedy pojawią się pierwsze trudności. Do tego potrzebne jest coś innego – motywacja i zaangażowanie. Te z kolei budują się na poczuciu, że wysiłek, który się podejmuje, ma sens. Wtedy nawet chwilowe niepowodzenia nie sprawią, że maluch straci zainteresowanie. 

Łatwo mówić, ale jak to wprowadzić w życie?

• Wprowadzanie trudności stopniowo – dzieci są w stanie skupić się w bardzo ograniczonym stopniu, ale za to mają świetną pamięć. Jeśli już uda ci się zdobyć ich uwagę, to kilka powtórzeń wystarczy, żeby załapały, o co chodzi w konkretnym zadaniu. 

• Szybkie efekty – to właśnie małe sukcesy wspierają budowanie u dzieci pewność siebie. Dlatego tak ważna jest metoda małych kroków, w której szybko można zaobserwować pierwsze efekty pracy. 

• Obserwowanie postępów – warto zwrócić dziecku uwagę na drogę, jaką już przeszło. Maluch sam może nie zauważyć swoich postępów i skupiać się jedynie na tym, co w danej chwili mu nie wychodzi. Rolą rodzica jest zatrzymanie go na chwilę i pomoc w spojrzeniu na swoją pracę z dystansu. 

• Nagradzanie chęci – niejedno badanie pokazało już, że dużo bardziej niż kary na wspieranie zaangażowania działają nagrody. Żeby dziecko czuło, że może rozwijać się we własnym tempie, musi czuć, że nie jest oceniane. Chwal nie tylko za sukcesy, ale też za chęci. Pokaż też, jak wyciągać wnioski z niepowodzeń.

Budowanie motywacji u dzieci

Zobaczmy na przykładzie, jak wygląda odhaczanie wszystkich tych punktów w praktyce. Posłużmy się zestawem klocków QBI do budowania torów dla samochodzików. 

Klocki QBI są podzielone na zestawy polecane dla dzieci w różnym wieku. Dla najmłodszych odpowiednia będzie seria Beginner, którą mogą bawić się dzieci już od 1 roku życia, natomiast starsi konstruktorzy mogą zmierzyć się z zestawami Builder albo Stunt Arena. Elementy poszczególnych zestawów są ze sobą kompatybilne, dzięki czemu można rozbudowywać je i tworzyć coraz bardziej skomplikowane i długie tory.

Seria Beginner pokazuje, jak układać klocki i korzystać z mechanizmu inercyjnego pchnij&jedź. Kiedy samochody jadą płynnie po prostym torze, maluch otrzymuje zastrzyk pozytywnego wzmocnienia i chętniej próbuje budować coraz bardziej skomplikowane konstrukcje. 

Co więcej, samochodziki w trudniejszych zestawach są napędzane mechanizmem naciągnij&jedź, który początkowo może sprawiać problemy z dopasowaniem siły nacisku i odczytywania idealnego momentu, żeby wprawić samochód w ruch. Maluch, który ćwiczył puszczanie autek pchnij&jedź, znacznie szybciej opanuje bardziej zaawansowaną technikę. 

Dobre opanowanie nowej techniki pozwoli też samodzielnie wymyślać zabawy i bawić się samochodzikiem autonomicznie.

Jak mądrze motywować do podejmowania wyzwań?

Czasami mimo starań rodzica maluch w żaden sposób nie da się przekonać  – nie chce spróbować ponownie, kiedy raz coś mu nie wyjdzie. Zazwyczaj nie wynika to z tego, że maluch nie ma chęci do nauki, ale z frustracji i obaw, że nowe zadanie jest ponad jego możliwości. W końcu kto z nas niekiedy się tak nie czuje? Dlatego tak ważne jest, aby wprowadzać zachęty bez elementu presji. „No spróbuj jeszcze raz, to przecież proste, poradzisz sobie” zamień na „Spróbujmy razem zrobić to inaczej. Jak myślisz, dlaczego nam się nie udało?”. To przesuwa uwagę z efektu na proces, a dziecko czuje się bezpieczne, bo ma obok siebie wsparcie, a nie sędziego. 

Warto też dać mu czas – jeśli dziś odmówi, jutro może wrócić do zabawy z własnej inicjatywy. Dzieci najlepiej uczą się poprzez modelowanie. Nie jest więc ważne, co mówimy, jeśli nasze działania prezentują odwrotną postawę. Gdy maluch widzi, że dorosły potrafi przyznać się do błędu, spróbować ponownie czy uśmiechnąć się po niepowodzeniu, rejestruje to zachowanie jako coś naturalnego. Wtedy „porażka” przestaje być czymś strasznym, a staje się po prostu częścią zabawy. Czasem wystarczy, że zobaczy, jak rodzic sam bawi się klockami, eksperymentując z nowym torem – ciekawość zrobi resztę.

Ciekawość zamiast perfekcji

Na koniec warto podkreślić jeszcze jedno: najważniejsze nie jest, by tor był idealny, a samochodzik dojechał bezbłędnie do mety. Liczy się to, że dziecko zadaje pytania, próbuje, eksperymentuje. Jeśli rodzic umie w tym procesie zachować spokój, ciekawość i ciepło — to właśnie wtedy powstaje najcenniejsza lekcja: że rozwój to nie wyścig, tylko przygoda.